In het centrum van Bierbeek staan 2 monumenten:
- Het monument voor de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog bevindt zich op de oude begraafplaats ten noorden van de kerk; naast het Keltische kruis bevindt zich het familiegraf van Deneys, het enig overgebleven graf waarin een in WO I gesneuvelde soldaat begraven ligt.
- Het monument voor de gesneuvelden en weggevoerden van de Tweede Wereldoorlog bevindt zich onderaan de kerkhofmuur in de Dorpsstraat.
In Korbeek-Lo staat het monument op de begraafplaats naast de kerk, aan de noordzijde van de kerkhofmuur (tegenover het Buurthuis) in de Pastoriestraat. Hierop zijn de namen opgenomen van de militairen en de talrijke burgerslachtoffers die vielen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Langs de spoorweg staat een gedenkplaat voor Eva Resler. Haar verhaal vind je op www.bierbeek.be/evaresler en https://www.bierbeek1418.be/bierbeek-40-45/monumenten-wo-ii/gedenkplaat-eva-resler/.
In Lovenjoel staat het monument aan de achterkant van het koor van de kerk, in de Stationsstraat. Het bevat verschillende plakketten met de namen van gesneuvelde militairen, burgerslachtoffers en oud-strijders van beide Wereldoorlogen.
In Opvelp staan de twee monumenten vlak naast elkaar tegen de muur van de bijgebouwen van de pastorie, Hoegaardsesteenweg (pleintje voor de kleuterschool). Hierop vind je een lange lijst van weggevoerde Opvelpenaren (1916).
Alle monumenten werden in 2014 grondig gerenoveerd door de monumentenploeg van IGO-Leuven.
Wil je meer informatie over de mensen die vermeld staan op de herdenkingsmonumenten? Op www.bierbeek1418.be vind je een tabblad over de monumenten en een gedetailleerde namenlijst waarin ook alle oud-strijders vermeld staan.
Vuurstaal: Tiensesteenweg / Ridderstraat
Naar aanleiding van 100 jaar einde van de Eerste Wereldoorlog werd aan de Tiensesteenweg op de hoek van de Ridderstraat een nieuw vredesmonument opgericht. Een Bierbeeks collectief van 4 kunstenaars richtte het monumentaal werk 'Vuurstaal' op. Dit werd plechtig onthuld op 11 november 2018, 100 jaar na de Wapenstilstand van de Eerste Wereldoorlog.
4peace: F24/ Eikeboomlaan
In de nacht van 19 op 20 april 1943 gebeurde iets uniek in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog: die nacht werd voor de eerste en enige keer een konvooi op weg naar het vernietigingskamp Auschwitz tegengehouden. Daardoor konden niet minder dan 237 Joodse gevangenen uit het konvooi ontsnappen. Ook in Korbeek-Lo in de buurt van de site van Sint-Kamillus legden leden van het verzet een barricade en de trein moest stoppen. Bij een vuurgevecht kwamen 4 mensen om het leven: Frida Mayer-Fischbein (31 jaar), Ruckla Wald-Mansklajd (23), Josef Majer Patron (46) en Eva Resler (13 jaar).
Meer achtergrondinformatie over deze actie vind je op www.bierbeek1418.be/bierbeek-40-45 en www.hbfv.be.
De gemeente Bierbeek besliste in 2023, 80 jaar na de feiten, om een nieuw vredesmonument in te huldigen, op de plaats van de feiten. Vandaag is dat langs de fietssnelweg, ter hoogte van het vroegere station van Korbeek-Lo (Eikeboomlaan). Er werd een wedstrijd uitgeschreven en die werd gewonnen door kunstenaarscollectief De Rest uit Tienen.
Op 19 april 2024 werd het kunstwerk ‘4Peace’ feestelijk ingehuldigd en de kunstenaars van De Rest gaven tekst en uitleg bij hun kunstwerk:
Binnen 10 jaar zijn er zo goed als geen getuigen meer die kunnen vertellen over wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd. Maar dankzij voor iedereen toegankelijke kunstwerken in het straatbeeld en dankzij dit project van de gemeente Bierbeek om dit soort gedenktekens in de openbare ruimte te plaatsen, krijgen ook volgende generaties het verhaal van die vreselijke oorlog mee, gewoon door er voorbij te wandelen, te fietsen, te rijden, te treinen.
We wilden een gedenkteken maken op mensenmaat omdat de dood van 4 mensen herdacht wordt en door middel van het materiaal wilden we een link leggen met het spoor dat zoveel mensen naar die vreselijke kampen in Oost-Europa bracht. Het werk is daarom ook parallel met de rails geplaatst, ter verwijzing naar die sporen.
We zochten naar een vorm die ingetogenheid uitdrukt en tegelijk een duidelijke link legt met de gebeurtenis. Zo kwamen we tot het cijfer 4, een abstracte vorm waarin die duidelijke verwijzing zit naar wat hier gebeurde op 19 april 1943 en naar de 4 slachtoffers die hier vielen maar ook naar het nummer dat op de arm van de gedeporteerden werd getatoeëerd zodra ze in Auschwitz aankwamen.
De vorm van het werk - de horizontale ligger - geeft de mogelijkheid om kaarsen en bloemen te plaatsen (het werk kan dus gebruikt worden) en door de gedenkplaat op grondniveau te installeren maak je vanzelf een buiging voor de slachtoffers die hier vielen en voor alle andere betrokkenen die hier niet wisten te ontsnappen.
De 4 is ook een kruispunt van sporen en door het staal in stroken te versnijden krijg je openingen die refereren aan hoop en aan de vluchtmogelijkheden die de verzetsstrijders die nacht geboden hebben. Door de opening in het midden van de 4 kan je ook dwars door het werk kijken en die blik door het werk kan opnieuw een blik van hoop zijn, een blik naar een betere toekomst, ook in deze oorlogstijden.
En zo kwam de titel tot stand: 4peace, een gedenkteken voor de vrede en voor de hoop.
Meer info www.derest.be.
Tot slot
Tot slot: Haasrode maakte tot 1928 deel uit van de gemeente Bierbeek, maar vormde wel een aparte parochie. We vermelden de gesneuvelden van Haasrode ook bij deze van Bierbeek. Op de begraafplaats in Haasrode staat een (vernieuwde) gedenksteen.
De werkgroep Oorlog & Vrede is nog op zoek naar meer info en (vooral) relieken van de gesneuvelde soldaten uit alle oorlogen, de burgerdoden en de oud-strijders. We roepen (verre) familieleden op om ons alle mogelijke informatie en relieken (doodsprentjes, foto’s, documenten…) te bezorgen zodat wij hier kopie van kunnen nemen.
Meer info bij de Werkgroep Oorlog & Vrede: Liebrecht Salen – liebrecht.salen@telenet.be
