Onlangs vonden vrijwilligers bij het opruimen van een oude stalling van de pastorie van Opvelp een merkwaardige steen in ‘Petit Granit’. Aan de hand van het ‘groevemerk’ (twee schuine lijnen en een dwarslijn) kunnen we afleiden dat deze gemaakt werd door steenhouwers van de familie Nopère in een steengroeve in Arquennes.
DE HEREN VAN OPVELP
Op de steen is ook duidelijk een wapenschild aanwezig dat gelijkenissen vertoont met dat van het riddergeslacht ‘van Velpen alias Everaets’. Hun wapenschild is in vier gedeeld: het eerste en
het vierde deel zijn goudkleurig met een keper in azuur (= blauw), het tweede deel is zilverkleurig met drie zwarte sterren en het derde is rood met drie gouden wassenaars of maancirkels. Afgaand op de vorm van de steen zou het een onderdeel van een schandpaal of gerechtspaal kunnen zijn. Dit is een paal waaraan de inwoners die het al te bont maakten, als publieke straf en vernedering enige tijd werden vastgebonden.
Het riddergeslacht ‘van Velpen alias Everaets’ was in de 12e en 13e eeuw eigenaar van de heerlijkheid en van het kasteel van Opvelp. Nadien kwam dit gebied in het bezit van Godfried van Harduemont (1351). Later verwierf Jean II de Glimes, heer van Bergen-op-Zoom, de heerlijkheid samen met Molenstede. Zijn bezittingen kwamen ongeveer overeen met de huidige deelgemeente Opvelp. In 1688 werd het kasteeldomein wegens financiële problemen verkocht aan de rentmeester Herman Crabeels. Tijdens de Brabantse Omwenteling, begin 1790, werd het kasteel van Opvelp, het omliggend landgoed en de schandpaal door een troep woeste dorpelingen vernield en geplunderd. Het enige wat nu nog herinnert aan het kasteel zijn de lange dreef (Velpestraat) en enkele muren op Verbranden Toren.
DE VERDWENEN SCHANDPAAL VAN KWABEEK
Aan het kasteel van Kwabeek (het gemeentehuis van Boutersem) stond vroeger ook een schandpaal met het wapenschild van de familie Crabeels, verwijzend naar de heren van Opvelp. De top was in de vorm van een denappel. In het midden stond een leeuwenkop met een gleuf ter hoogte van de muil, waarin een ring zat om de veroordeelden aan vast te ketenen.
Zou de steen die nu gevonden werd, deel uitmaken van deze oude schandpaal? Zou men het wapenschild van de oude heren van Opvelp (bewust) vergeten zijn en vervangen hebben door het wapenschild van de familie Crabeels? Dat valt moeilijk te controleren, want de schandpaal van Kwabeek is verdwenen na de ruchtmakende moord op de barones op oudejaarsnacht 1979. Pas een jaar later werd het hele domein van Kwabeek beschermd als monument.
Gelukkig wordt onze gerechtssteen nu achter slot en grendel bewaard in het Bierbeeks Erfgoeddepot (BED).
