Is het je al opgevallen? Tegenover de begraafplaats van Korbeek-Lo aan de Eikeboomlaan staat een nieuw vredesmonument. Het is een herdenkingsteken voor een opzienbarende gebeurtenis, 81 jaar geleden. Maar ook een krachtige uitdrukking van hoop voor de toekomst.
In de nacht van 19 op 20 april 1943 gebeurde iets unieks in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Die nacht werd voor de eerste en enige keer een konvooi op weg naar het vernietigingskamp Auschwitz tegengehouden. Daardoor konden niet minder dan 237 Joodse gevangenen uit het konvooi ontsnappen, waaronder een dertigtal in Korbeek-Lo en Lovenjoel.
De konvooien des doods
Op 4 augustus 1942 vertrok vanuit de Dossinkazerne in Mechelen een eerste konvooi richting vernietigingskampen. In totaal organiseerde het Duitse bewind 28 konvooien die in het grootste geheim moesten gebeuren. Eén van de routes liep van Mechelen via Leuven, Tienen, Tongeren en Luik naar de Duitse grens. Het XXste konvooi was het eerste konvooi dat uit 33 veewagens bestond. In totaal zaten er 1.631 Joodse mannen, vrouwen en kinderen in de wagons. De oudste was 90 jaar, de jongste 38 dagen oud.
Het commando van het Belgische verzet vond een overval te riskant, maar toch slaagden drie jonge Brusselse ingenieursstudenten erin om de stoomtrein te doen stoppen tussen Boortmeerbeek en Haacht. Meer dan 15 mensen konden ontsnappen voor de Duitse troepen het vuur openden. Intussen hadden ook enkele gevangenen, die lid waren van het Joods verzet, gaten gemaakt in de wagons. Zo konden ze ontsnappen wanneer de trein vertraagde.
De blokkade
Ook in Korbeek-Lo, vlak voor het toenmalige station, hadden vier leden van het Leuvense verzet een hinderlaag met bomen en takken op de sporen gelegd. Ook daar ging de trein in de remmen en konden 33 mensen ontsnappen. Er ontstond al snel een vuurgevecht met de Duitse soldaten en daarbij vielen 4 doden: Eva Resler (13), Ruckla Wald-Mansklajd (23), Frida Mayer-Fischbein (31) en Josef Patron (46). Ook de jonge verzetsman Pieter Scheepers werd dodelijk gewond. Twintig ontsnapten werden later weer opgepakt, waarvan er slechts 3 de Holocaust overleefden. In totaal bleven 15 andere ontsnapte mensen uit de handen van de nazi’s.
Jo Peeters van het Huis van het Belgisch-Frans verzet documenteerde uitgebreid het relaas van de 13-jarige Eva Resler. Recent doken ook archiefstukken op die bevestigen dat er in Sint-Kamillus ontsnapte gevangenen geholpen werden. Ook inwoners van Korbeek-Lo en Lovenjoel verstopten ontsnapten en dit op gevaar van eigen leven.
4PEACE
Om de ontsnapping van deze gevangenen, de heldendaad van de verzetsmensen en de medewerking van de inwoners te herdenken, besliste de gemeente Bierbeek om een kunstwerk te plaatsen tegenover het vroegere station van Korbeek-Lo. Na een wedstrijd plaatste kunstenaarscollectief De Rest een monument langs de fietssnelweg.
4Peace staat evenwijdig aan het spoor waarlangs tijdens de Tweede Wereldoorlog de treinen naar Auschwitz reden. Het kunstwerk werd op vrijdag 19 april ingehuldigd. De kunstenaars hebben in hun motivatie duidelijk gemaakt dat zij een monument maakten ter herinnering aan de 4 slachtoffers van het XXste konvooi, om nooit te vergeten wat racisme en onverdraagzaamheid ooit veroorzaakten. Maar terzelfdertijd drukt het kunstwerk ook hoop uit op een betere toekomst in tijden van oorlog en onderdrukking.
